آیا تاکنون کسی جان خود را در فضا از دست داده است؟

اکتشاف در فضا همواره با خطرات و تهدیدهای بسیاری همراه بوده،با این حال، انگیزه و میل بشر برای کشف و شناخت فضا به حدی است که فضانوردان بسیاری تاکنون این خطرها را به جان خریده‌ و زمین را ترک کرده‌اند. لایوساینس در گزارشی جدید، به سوانح فضایی پرداخته و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا تاکنون کسی جان خود را در فضا از دست داده است؟

۲۱ نفر در ۵ ماموریت!

نایجل پکام، مدیر ایمنی و سلامت ماموریت‌های فضایی ناسا، به لایوساینس می‌گوید: بله، ۲۱ نفر در فضا جان باخته‌اند. او توضیح می‌دهد، این ۲۱ نفر در جریان پنج ماموریت فضایی که سه ماموریت متعلق به ناسا بود و دو ماموریت هم به اتحاد جماهیر شوروی تعلق داشت، به سرنوشتی مرگبار دچار شدند. جیم هرمانسون، استاد هوانوردی و فضانوردی در دانشگاه واشنگتن در سیاتل می‌گوید: «این سوانح معمولا ترکیبی از شرایط غیرعادی، ایراد در تجهیزات، خطای انسانی، سیاست و مدیریت‌اند.»

از این میان، دو فاجعه مرگبار مربوط به ماموریت‌های شاتل فضایی ناسا بود. ژانویه سال ۱۹۸۶ شاتل فضایی چلنجر تنها ۷۳ ثانیه پس از پرتاب منفجر شد و هفت سرنشین آن، جان خود را از دست دادند.

نشت گاز داغ عامل فاجعه

به گفته هرمانسون، نشت گاز داغ به مخزن سوخت به انفجاری مهیب منجر شد. او می‌گوید مدیران ناسا هم در این زمینه مقصر بودند؛ چراکه این فضاپیما را به رغم هشدار برخی مهندسان ناسا، پرتاب کردند.

حادثه مرگبار دیگر در پرواز‌های فضایی در فوریه ۲۰۰۳ رخ داد؛ وقتی شاتل فضایی کلمبیا حین ورود به اتمسفر زمین متلاشی شد و هفت سرنشین آن کشته شدند.

پکام می‌گوید تا پیش از فاجعه انفجار کلمبیا، این تصور وجود داشت که بخش ورود به اتمسفر برای بازگشت، ساده‌ترین و بهترین قسمت پرواز فضایی است؛ به ویژه وقتی با مراحل سخت و دشوار پرتاب مقایسه می‌شد.

حادثه بدون ترک زمین

پکام می‌افزاید حادثه آپولی یک هم با این‌که هرگز زمین را ترک نکرد، در فهرست حوادث فضایی مرگبار قرار دارد: «من شخصا بین این که این حادثه در زمین رخ داده است یا فضا تفاوتی قائل نیستم. به هر حال، سه فضانورد مذکور عازم فضا بودند، اما آزمایش پیش از پرتاب سبب آتش‌سوزی در داخل فضاپیما شد و سه سرنشین آن کشته شدند.»

چهار کیهان‌نورد هم در پرواز‌های فضایی دیگر جان خود را از دست دادند. در سال ۱۹۶۷، سایوز یک اتحاد جماهیر شوروی به دلیل خرابی چتر به زمین سقوط کرد و فضانورد حاضر در آن کشته شد.

پکام می‌گوید که در آن حادثه هم سیاست تا حدودی مقصر بود؛ چراکه پای یک رقابت فضایی در میان بود و می‌خواستند تاریخ پرتاب با یک رویداد سیاسی همزمان شود. از این رو، پرتاب در شرایطی انجام شد که افراد دخیل در این تصمیم می‌دانستند، شرایط پرتاب مناسب نیست. پکام می‌افزاید، تیم کنترل ماموریت متوجه شد به محض این که فضاپیما وارد مدار شود، مشکلات مربوط به چتر نجات پیش خواهد آمد.

تنها حادثه خارج از جو

سه فضانورد دیگر هم سال ۱۹۷۱ در جریان یک حادثه کاهش فشار، جان خود را از دست دادند. هرمانسون می‌گوید، این حادثه تنها موردی است که واقعا در خارج از جو زمین رخ داد. به طور کلی، مشکل بر سر مراحل ورود و خروج از اتمسفر بود که به باور او، خطرناک‌ترین بخش‌های یک پرواز فضایی به شمار می‌رود.

این فضانوردان بیش از سه هفته را در نخستین ایستگاه فضایی که اتحاد جماهیر شوروی تاسیس کرده بود، سپری کردند، اما به گفته ناسا، هنگامی که عازم بازگشت به زمین شدند، فشار فضاپیمایشان کاهش یافت و آن‌ها لباس فضایی به تن نداشتند.

مدیر ایمنی و سلامت ماموریت‌های فضایی ناسا خاطرنشان می‌کند، اگرچه این پنج ماموریت فضایی به طور قطع فرجامی مرگبار داشت، اما به این معنا نیست که دیگر ماموریت‌های فضایی با شرایطی مرگبار یا آسیب‌زا مواجه نشده‌اند. بر اساس اطلاعات موجود در دفتر پکام که حوادث فضایی را ثبت می‌کند، تعداد چنین رخداد‌هایی بیش از پنج مورد است.