چه راه‌هایی پیش روی برجام قرار دارد؟

 این نگاهِ بیگانه از واقعیت، چنان توصیفی از جایگاه جهانی خود می‌کند که نمی‌دانیم که برای فریب دادن مخاطب است یا واقعا گوینده هم باور دارد؟ گویی که جهان در آستانه زایمانی است که دردهای آن آغاز و به سرعت نظام بین‌الملل دچار تحولات بنیادین شده و کشورهای دیگری فراتر از قدرت‌های غربی پیشتاز این جهان جدید خواهند شد و همه آنها هم در کنار ایران و قدرت رو به رشد آن این مسیر را طی خواهند کرد. کشوری که کمتر از نیم درصد تجارت جهانی را دارد، خود را میدان‌دار مبارزه از دور خارج کردن دلار از مبادلات جهانی معرفی می‌کند! اجازه دهید همین جا توضیح دهم که بنده نه مخالف چنین اتفاقی هستم و نه منکر کوشش‌های اندکی می‌شوم که برای این هدف انجام می‌شود و نه تحولات بین‌المللی (نه به صورت آخرالزمانی) و قوی‌تر شدن برخی کشورهای پویا مثل اندونزی، هند و برزیل و مکزیک را نادیده می‌گیرم. ایراد اصلی جای دیگری است.اگر این نگاه آخرالزمانی، یک برداشت شخصی و محدود بود، چندان خطری نداشت، ولی هنگامی که اجرای سیاست خارجی مبتنی بر این نگاه باشد، خطرناک است، زیرا سرنوشت اقتصاد کشور و آینده مردم را گره می‌زند به برخی توهمات و خیالات و نتیجه همین می‌شود که شاهد آن هستیم. برجام که دو سال پیش و در دولت روحانی قابل احیا بود و اگر می‌شد، تاکنون صدها میلیارد دلار تفاوت اقتصادی برای کشور داشت و امید به آینده را زنده می‌کرد، ولی اسیر این نگاه آخرالزمانی شد و به محاق رفت. نگاهی که مثل کاشتن بذر در کویر و به امید آمدن باران و رویش دیم آن بذر است. اکنون که برجام به این وضع افتاده، مذاکره‌کننده اصلی خواهان احیای آن است. نه می‌توانند گامی پیش بروند و نه گامی پس بردارند. با تاخیر در برجام نیز اجازه دادند که اعتراضات ضربه سنگینی را به اعتبارشان در سطح داخل و خارج بزند.

اکنون درباره برجام چند راه پیش رو دارید. اول از همه اعلام کنید که آخرین پیش‌نویس پذیرفتنی است. حتی اگر این راه نیز به نتیجه نرسد. همچنین چاره‌ای نیست جز اینکه گزارش‌های کارشناسی آژانس را بپذیرید. این یک راه. راه دوم آمادگی برای انجام توافقی فراگیرتر و بزرگ‌تر است. ظاهرا این راه را هم در دستور قرار نمی‌دهید. راه سوم بیرون رفتن از برجام، بدون اینکه دنبال ساخت بمب باشید، البته آقای باقری ساخت بمب را اتهام می‌داند. به‌ ظاهر این حالت رفتار معقولانه‌ای است و معلوم نیست که چرا ساخت بمب را نفی می‌کنند؟ راه چهارم هم‌پیمان شدن با روسیه و کسب چتر هسته‌ای است که نه اطمینانیص است و نه منفعتی دارد. این همان وضعیتی است که در شطرنج به معنای آچمز توصیف می‌شود.