آیا طرح صیانت در مجلس یازدهم احیا می شود؟

 قطعا بر کسی بازی دشمنان در عرصه فضای مجازی به ویژه پلتفرم های خارجی برای تحت تاثیر قرار دادن افکار عمومی جامعه در مقاطع حساس به منظور پیشبرد اهداف خود پوشیده نیست، اما آیا راهکار خالی کردن عرصه برای جولان دادن راحت‌تر دشمنان در این زمین بوده یا اینکه باید با تجهیز افکار عمومی جامعه پر قدرت‌تر از گذشته در این عرصه حضور یافت؟

همچنین کسی نمی تواند چشمان خود را بر تاثیری که محدودیت ها در دسترسی به اینترنت بر کسب وکارهای کوچک و بزرگ گذاشته است ببندد. کسب وکارهایی که عمدتا از سوی جوان های این مرز و بوم در سایه فشار های گسترده اقتصادی دشمن تازه جوانه از خاک برآورده بود. حتی این صدا چندین بار از تریبون های مجلس نیز به گوش رسید که نمایندگان در تذکرات خود به تاثیر فیلترینگ بر کسب وکارهای خرد اشاره داشتند. حال سوال بعدی این است که آیا چاره ای برای فعالیت چهارچوب‌دار کسب و کارها در این فضا وجود ندارد و ابزار قانون نمی‌تواند بستر فعالیتی امن برای کسب وکارها را در بستر پلتفرم های بین المللی ایجاد کند؟

همان طور که مشخص است برای پاسخ به این سوالات یک سر موضوع به سوی نمایندگان مردم در ساختمان بهارستان باز می گردد که وظیفه قانون گذاری و نظارت بر اجرای قانون را بر عهده دارند. حال سوال این است که نگاه بهارستانی‌ها به اینترنت و نقش آن در زندگی امروز بشر چگونه است؟ آیا پارلمانی‌ها نیز هوادار محدودیت این فضا برای صیانت از جامعه هستند یا اینکه ریل گذاری قانونی برای استفاده بهینه از این فضا را راهکار موثرتری می دانند؟

اولین ورود مجلس یازدهم به فضای مجازی به طرح صیانت از حقوق کاربران باز می گردد. طرحی که از اواسط سال ۱۴۰۰ بر سر زبان ها افتاد و حاشیه های فراوانی برای مجلس یازدهم به همراه داشت. بررسی این طرح در اواخر سال ۱۴۰۰ در قالب تشکیل کمیسیونی ویژه ذیل اصل ۸۵ در مجلس کلید خورد و البته به گفته طراحان آن از مدت ها قبل کار کارشناسی بر روی این طرح صورت گرفته بود. آنچه که به عنوان اهداف این طرح از زبان مخالفان آن شنیده شد با آنچه که طراحان آن اذعان داشتند تفاوت معناداری داشت.

در همان روزهای ابتدایی  که نام این طرح بر سرزبان ها افتاد،مجید نصیرایی سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در نشست خبری عنوان داشت که این طرح به دنبال ایجاد ضمانت اجرایی برای اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی بوده و بر اساس آن دستگاه‌های دولتی و نهادهای حاکمیتی مجاز به فعالیت در پیام رسان هایی که مجوز ندارند، نخواهند بود و این کار آنها جرم تلقی می شود.

وی همچنین تاکید داشت که بنای این طرح، حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی بوده و به دنبال تکرار تجربه تلخ قبلی مبنی بر فیلترینگ نیست.

مخالفان آن هدف از این طرح را ایجاد محدودیت و فیلترینگ عنوان کردند و در مقابل طراحان آن این طرح را یک گام در جهت قانونمند کردن فضای مجازی و دسترسی امن به اینترنت معرفی کردند. پس از کش و قوص های فراوان در نهایت در اسفند سال ۱۴۰۰  با ورود هیات رئیسه مجلس این طور نشان داده شد که پرونده این طرح  در مجلس یازدهم بسته شده است.

یکی از دلایل کنار رفتن این طرح از دستورکار مجلس در آن مقطع زمانی نحوه رسیدگی به آن در کمیسیون ویژه بود که صرفا تعداد محدودی از نمایندگان در آن حضور داشتند. اکثریت مجلس بر این باور است که تصمیم گیری در خصوص چنین موضوع حساسی نیازمند بررسی در صحن مجلس بوده و نباید انحصار آن به تعداد محدودی از نمایندگان سپرده شود.

با کاهش سرعت اینترنت و محدودیت در دسترسی به برخی از پلتفرم های خارجی پرطرفدار پس از فروکش کردن ناآرامی ها در چند ماه گذشته مجدد این پرسش در سطح افکار عمومی جامعه احیا شد که آیا طرح صیانت از مسیری دیگر در حال اجرا است؟

در همین حین خبرهایی از راهروهای پارلمان به گوش می رسید که با پیگیری گروهی محدود از نمایندگان طرح صیانت نهایی شده است. اما طولی نکشید که این خبر از سوی سخنگوی هیات رئیسه  مجلس تکذیب شد.از سوی دیگر به دنبال محدودیت ها در دسترسی به اینترنت و پلتفرم های خارجی بار دیگر پای این پرسش به میان آمد جای نمایندگان ملت در مدیریت فضای مجازی و دسترسی آحاد جامعه به اینترنت با کیفیت در کجاست؟

جلال رشیدی کوچی که از مخالفان سفت و سخت طرح صیانت به شمار می رود در گفت وگو با ایسنا، به این موضوع اذعان داشت که از نظر بنده مهم ترین فضا برای تبیین مسائل جامعه، بسترهایی است که در فضای مجازی شکل می گیرد. بنده موافقم که امروز فضای مجازی نوعی فضای جنگی است اما ما باید در آنجا حضور داشته باشیم. مهم ترین و راهگشاترین راه پیش روی ما فرمایش حضرت آقا است، یعنی ما باید مسائل را تبیین کنیم.

نماینده مردم مرودشت در مجلس شورای اسلامی این تعبیر را داشت که فیلترینگ به شیوه کنونی، همان باتون در فضای مجازی است. اینکه ما می گوییم شبکه های اجتماعی خارجی را فیلتر کرده و در پلتفرم های داخلی تبیین انجام می دهیم، خوب است اما در پلتفرم های داخلی برای چه کسی می خواهیم تبیین انجام دهیم؟ آیا افرادی که انتقاد و نقد دارند در پلتفرم های داخلی هستند یا اگر ما در فضای بین الملل حرفی برای گفتن داریم می توانیم در پلتفرم های داخلی بیان کنیم که حرف ما به خارج کشور برسد؟ این سوالات کلیدی است.

این عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس تاکید داشت که باید به این مسئله نگاه دقیق مبتنی بر اقتضاهای امروز جامعه داشته باشیم. گذشته و عقبه فیلترینگ به این شیوه نشان داده که موفق نبوده است و جز نارضایتی چیزی به دنبال ندارد. ما باید مسیر خود را اصلاح کنیم. الان که شرایط آرام شده علی رغم اینکه عده ای فکر می کنند بهترین فرصت برای بستن شبکه های اجتماعی خارجی است بنده معتقدم بهترین فرصت برای سامان دادن درست و دقیق است.

احمد علیرضا بیگی نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی نیز، در گفت و گو با ایسنا این پرسش را طرح کرد که آیا اگر برخی افراد از فضای مجازی و اینترنت استفاده نادرست دارند ما باید کشور را از فضای مجازی و اینترنت محروم کنیم یا با آموزش های صحیح بستری مناسب ایجاد کرده و از تکنولوژی برای اثبات حقانیت خود استفاده کنیم؟

این عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها اینترنت و فضای مجازی را لازمه دموکراسی قلمداد کرد و تاکید داشت در شرایطی که مردم احتیاج دارند با یکدیگر صحبت کرده و بعد صدای خود را به گوش مسئولان برسانند، اینترنت بدیهی ترین ابزار برای انجام این کار در سطح دنیا است.

 نماینده مردم تبریز به این موضوع اشاره داشت که ممکن است استفاده های نادرستی نیز از اینترنت شود و تبعات نامناسبی هم به دنبال داشته باشد. اما آیا اگر یک بچه از روی نادانی میخ را در پریز برق فرو کرد و دچار برق گرفتگی شد، راهکار این است که برق را قطع کنیم؟ آیا اگر برخی افراد از فضای مجازی و اینترنت استفاده نادرست دارند ما باید کشور را از فضای مجازی و اینترنت محروم کنیم.آیا باید در تاریکی زندگی کرد چون یک کودک دچار برق گرفتگی شده است یا باید از ضامن ها و حفاظت هایی استفاده کنیم که چنین اتفاق هایی رخ ندهد؟ نباید برخورد ما تهدید محور باشد. مثلا در جامعه سرقت اتفاق می افتد. جامعه از دزدی رنج می برد. آیا ما می توانیم همه آحاد جامعه را دزد تلقی کنیم؟

آنطور که مشخص است همچنان پرونده طرح صیانت در مجلس یازدهم نیمه باز است و تعدادی از نمایندگان مجلس در تلاش هستند تا بررسی این طرح در مجلس از سر گرفته شود، اما نشستن پای صحبت تعداد دیگری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ما را به این نتیجه می رساند که نگاه قالیباف و اکثریت مجلس یازدهم علی رغم تکاپوی تعداد محدودی از نمایندگان،بستن یا ایجاد محدودیت در دسترسی به اینترنت نیست اما سکوت مجلس یازدهم در برابر تحولات در این عرصه این اتهام را به بهارستانی ها وارد می کند که چندان مخالف روند کنونی در این عرصه نیستند.