بازخوانی انگ‌های سیاسی در تاریخ جمهوری اسلامی
مجهول سازی در دنیای سیاست؛ از مرتجع و ضد ولایت فقیه تا جریان انحرافی و دلواپس و «بانیان وضع موجود»
«بانیان وضع موجود» که این روزها یک ناسزای سیاسی است؛ فقط یک واژه دستمالی شده برای منکوب کردن رقیب سیاسی و «خود محق پنداری» تحت لوای اینگونه واژه پردازی‌ها نیست. بلکه تکمله‌ای بر سلسله انگ‌ها و برچسب‌های سیاسی و جناحی است که از ابتدای پیروزی انقلاب تا کنون رایج بوده و هست. عناوینی که در اعصار مختلف، تغییر یافته‌اند اما کارکردشان همواره یکی است؛ آن هم به گوشه رینگ بردن حریف و مطرود کردنش نزد افکار عمومی در فضاهای سیاسی و اجتماعی.
نسرین وزیری: «بانیان وضع موجود» که این روزها یک ناسزای سیاسی است؛ فقط یک واژه دستمالی شده برای منکوب کردن رقیب سیاسی و «خود محق پنداری» تحت لوای اینگونه واژه پردازی‌ها نیست. بلکه تکمله‌ای بر سلسله انگ‌ها و برچسب‌های سیاسی و جناحی است که از ابتدای پیروزی انقلاب تا کنون رایج بوده و هست. عناوینی که در اعصار مختلف، تغییر یافته‌اند اما کارکردشان همواره یکی است؛ آن هم به گوشه رینگ بردن حریف و مطرود کردنش نزد افکار عمومی در فضاهای سیاسی و اجتماعی.
برخی از این واژه‌ها قدمتی به طول تاریخ انقلاب دارند. مثلا «لیبرال بودن»؛ فقط در روزگار حاضر، یک اتهام در فضای سیاسی کشور نیست؛ از همان ابتدای انقلاب دوگانه لیبرال-مرتجع، پتکی بود برای کوبیدن این و آن! قبلتر از آن و در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب «طاغوتی» برچسبی بود برای انگزنی به دیگران و حذفشان نه فقط از عرصه سیاست که حتی از عرصه اجتماع و اقتصاد و فرهنگ و آموزش عالی و .... که گرچه برخی قرین واقعیت بود اما حب و بغض‌های شخصی و جناحی برای حذف پاره‌ای افراد هم در آن کم نبود. در فاصله انتخابات مجلس اول و دومین مجلس شورای اسلامی که همزمان با آغاز جنگ تحمیلی بود، «چپ» یا «کمونیست» بودن، انگ رایج زمانه بود. این برچسب نصیب اعضای احزاب مختلفی از توده و مجاهدین خلق گرفته تا پیکار، چریکهای فدایی و سمپاتهایشان میشد.
دوگانه اسلام آمریکایی-اسلام ناب محمدی هم در اواخر دهه 60 و در آستانه انتخابات مجلس سوم و پس از سخنرانی رهبر فقید انقلاب شکل گرفت و پس از آن بود که برخی، گروه مقابل خود را ولو درلباس روحانیت متهم به پیروی از اسلام آمریکایی میکردند. «مرفهین بی درد» و «فراریان از جبهه» نیز عناوین دیگری برای برچسب زنی به رقبای سیاسی بر اساس سخنرانی‌ها و وصیت‌نامه امام (ره) بود. پس از رحلت امام، برچسب «ضد ولایت فقیه» به عبارت رایج فضای سیاسی-رسانه‌ای بدل شد. عنوانی که همچنان هم از سکههای رایج روزگار است و نه تنها به منتقدین عملکرد شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات دومین مجلس خبرگان رهبری و چهارمین انتخابات مجلس اطلاق میشد که تا سالهای سال بعد و همچنان، در فواصل خطبههای نماز جمعه و راهپیمایی‌های سراسری 22 بهمن و 13 آبان و روز قدس، در قالب شعار «مرگ بر ضد ولایت فقیه» تکرار میشود.
منازعات سیاسی در ابتدای دهه هفتاد چنان بالا گرفت که یکسو دیگری را «متحجرین تحت لوای فریاد وااسلاما»، معرفی میکرد و از سوی دیگر از جناح مقابل، «رادیکال‌های تندرو زیر سایه فریاد وااماما»، نام میگرفت. به این ترتیب یکبار دیگر «مقدس ماآب متحجر» و «لیبرال غرب زده»، به نیش و کنایههای پرکاربرد تبدیل شدند.
انتخابات سال 88 با حواشی پررنگی که داشت، برچسب‌های جدیدی را هم به ادبیات سیاسی کشور با کلید واژه «فتنه» اضافه نمود. از فتنه‌گر و سران فتنه گرفته تا ساکتین فتنه و کاسبین فتنه! اندکی بعد با جدی شدن مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب، «تحریم» جایگزین برخی از این واژه‌ها شد؛ دوگانه کاسبان تحریم - دلواپسان در دهه 90 شکل گرفت. البته در این دهه، دو برچسب «جریان انحرافی» و «دولت بهاری» نیز به حامیان قسم خورده رئیس دولت دهم زده شد که اولی از سوی منتقدین وی بود و دومی به استناد نام گذاری خودخواسته آنان. در همین دهه همزمان با پررنگ شدن دوباره برچسب «ضد ولایت فقیه»، واژه «نفوذی» و اطلاق آن به برخی عناصر در جناحین مختلف -البته بدون هیچ آدرس سرراستی که فرد منتصب شناسایی شود- نیز متولد شد.
«لیست انگلیسی» هم برچسبی بود که در اثنی انتخابات مجلس خبرگان چهارم به فهرست انتخاباتی «خبرگان مردم» زده شد. عنوانی به قدمت تاریخ مشروطه که یادآور برچسب «آخوند انگلیسی» بود؛ دوره‌ای که برخی روحانیون وابسته به استعمار بریتانیا، نقش مزدوران خائن به وطن را در تاریخ ایران زمین ایفا کردند.
معمولا بزنگاههای انتخاباتی فرصتی برای بازتولید این برچسب‌هاست که منجر به دوقطبی سازی فضای سیاسی کشور میشود که به زعم برخی بر تنور شور –و نه شعور- انتخاباتی میدمد و منجر به افزایش مشارکت مردمی میشود؛ اما به زعم برخی دیگر، در بلند مدت تیشه به ریشه اعتماد مردم به مسئولان و حاکمان میزند و از سرمایه اجتماعی حاکمیت میکاهد. «بانیان وضع موجود» هم برچسبی است که در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم زاده شد و با تکرار هرباره‌اش از سوی نامزد پیروز این انتخابات، برخی برایش مصادیقی تعیین کرده و برایشان حد و حدود تعیین میکنند. رویکردی سلبی، برای تخریب رقیب بجای ارائه برنامههای ایجابی و سازنده برای آینده کشور. خارج کردن رقیب با انگ و افترا، راهبرد سهل و ممتنعی است اما هیچ سنخیتی با اخلاق و تقوای سیاسی و اسلامی ندارد و با هیچ آب توبه‌ای هم پاک نمی شود، این انگ زنیها صرفا یک فرار رو به جلو برای انحراف افکار عمومی و شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت و پاسخگویی است. تاکتیکی نخ نما و کهنه که دیگر لعابی برای جلب توجه ندارد.
ارسال نظر