خروج سرمایه در سیاهچاله صرافی!
کنترل حساب سرمایه جزء اوامری است که در شرایط عادی اقتصادی توصیه نمیشود، اما تجربه کشورهای درحال توسعه و همچنین تجربه اخیر کشور روسیه پس از تحریمها نشان میدهد اجرای این مساله در شرایط نااطمینانی و بحرانی برای جلوگیری از خروج سرمایه بسیار موثر است. بهعنوان مثال در بحران ۲۰۰۸ کشورهای آسیایشرقی خیلی زودتر از کشورهای غربی از رکود خارج شده و بحران را پشتسر گذاشتند.
یکی از موارد کمککننده در کتاب بلانچارد، اقتصاددان با عنوان «آنچه اقتصاد از بحران آموخت» همین مساله است. او معتقد است اعمال محدودیت از سوی مقامات کشورهای شرقی بر حساب سرمایه و محدودیت خروج و ورود ارز باعث شد این کشورها زودتر بتوانند به بحران خاتمه دهند. در کشورهای آسیایشرقی مانند کره، تایوان و... بههیچوجه مانند ایران از صرافیهای فراوان برخوردار نبوده و بسیاری از فعالیتهای ارزی ازطریق بانکها انجام میشود.
این درحالی است که در کشور ما تنها ۶۲۰ صرافی مجاز وجود دارد و درکنار آن شبکهای گسترده از بازارهای سیاه ارزی وجود دارد که نمیتوان از نقش آنها در توزیع مخاطرات گذشت کرد. در کشور ما ارز یا از طریق بانک مرکزی که آنهم درآمدهای نفتی است وارد میشود یا از طریق صادراتهای غیرنفتی.
در مورد اول که عمده درآمد ارزی ایران در بلندمدت را رقم زده است، بانک مرکزی ارز را در بازار توزیع کرده که گسترده بودن شبکه ارزی در ایران به چرخش بیش از حد کمک میکند. در مورد دوم، به دلیل تحریمها، مبادلات تجاری کشور از طریق صرافیها انجام میشود که در این مسیر، انواع و اقسام انتقالهای غیررسمی در شبکه غیررسمی، زمینه خروج سرمایه را فراهم میسازد.
یکی از موارد قابلتامل در سالهای اخیر در ایران، موضوع بازگشت ارز حاصل از صادرات بود. این موضوع پس از تحریمهای جدید آمریکا علیه کشورمان، موافقان و مخالفانی داشت. مخالفان عمدتا صادرکنندگان بودند. اما موافقان بازگشت ارز صادراتی به کشور میگویند اگر قرار باشد کالا از کشور خارج شود و بهای آن به اقتصاد ملی بازنگردد نهتنها کشور از دستاوردهای مورد انتظار محروم میشود بلکه زیانهای آن شامل تورم ناشی از کاهش عرضه محصول به بازار داخلی، کاهش پسانداز ملی، کاهش ذخایر ارزی کشور و افت ارزش پول ملی نصیب کشور و ملت خواهد شد.
بنابراین، «صادرات» هنگامی و درصورتی موضوعیت دارد که ارز حاصل از فروش خارجی کالا یا خدمت به چرخه اقتصاد کشور برگشت داده شود، در غیر این صورت آنچه رخ داده، «فرار سرمایه» با «نقاب صادرات» است. این موارد کنترل حساب سرمایه از سوی دولت و بانک مرکزی را الزامی میکند.
ارسال نظر