تکیه قدیمی پاکبان‌ها و شوفر‌های تهران + تصاویر
یکی از تکایای صنفی خاص و البته قدیمی تهران که عاشقان اهل بیت و ائمه را در روز‌های عزای سیدالشهدا (ع)، دور هم جمع می‌کند تکیه سوپورها (مسجد شیخ علی) در محله دزاشیب است که از گذشته تا حال همه آن را به همین نام می‌شناسند.
همشهری نوشت: تکیه‌ها و حسینیه‌های تهران که عمدتا برای ایام عزاداری ماه‌های محرم و صفر در تهران بنا شده‌اند، در این شهر پیشینه چندین دهه‌ای دارند. تکیه‌ها و حسینیه‌هایی که بیشتر به نام صنوف، اقوام و محله‌های قدیمی پایتخت معروفند از بدو تبدیل تهران به شهر قدمت دارند. مثل تکیه شوفرها، سوپورها، بزازها، خراط‌ها و ... که هر کدام داستانی را در دل خود دارند.
ماه محرم که می‌رسد، بیرق عزای امام حسین (ع) در کوچه‌ها، خیابان‌ها و محله‌ها برافراشته می‌شود و شهر حال و هوای دیگری به خود می‌گیرد. عزای امام حسین (ع) هرکجا که باشد، شور خود را دارد، اما هنوز هم تکایا و حسینیه‌های قدیمی تهران از جنوب تا شمال از سنگلج و عودلاجان و بازار تا قلهک و تجریش و نیاوران حال و هوای دیگری دارد و در روز‌های محرم و صفر شور و حال وصف نشدنی را به این محله‌ها می‌بخشند.
این اماکن علاوه بر برگزاری مراسم سوگواری ائمه اطهار و اهل بیت علیهم السلام، محلی برای حل و فصل مشکلات اهالی محل و رفع کدورت‌ها بوده و حسینیه‌های قدیمی تهران که از ریش سفیدان و بزرگان محل دست به دست شده هنوز هم این رویکرد را حفظ کرده‌اند. مثل تکیه سوپورها و شوفرها که دو تکیه خاص و صنفی تهران هستند.
تکیه پاکبان‌ها در دزاشیب
یکی از تکایای صنفی خاص و البته قدیمی تهران که عاشقان اهل بیت و ائمه را در روز‌های عزای سیدالشهدا (ع)، دور هم جمع می‌کند تکیه سوپورها (مسجد شیخ علی) در محله دزاشیب است که از گذشته تا حال همه آن را به همین نام می‌شناسند.
آن زمان که‌آبادی‌های کوچک و بزرگ با مزارع صیفی و گندم‌کاری و باغ‌های میوه شمیران را تشکیل می‌داد، آشیخ علی شریعتمدار استرآبادی از جمله افراد نیکوکاری بود که در گوشه باغش محلی را برای برپایی نماز اختصاص داده بود. کشاورزان و باغبان‌ها هنگام نماز به باغ آشیخ علی می‌آمدند و به او اقتدا می‌کردند.
آشیخ علی قریب به یک قرن پیش این نمازخانه کوچک را برای مسجد وقف کرد. در دهه ۵۰ نایب تقی صالحی که بزرگِ سوپور‌های (رفتگران) آن روزگار بود، در نمازخانه این باغ پیشنهاد شکل‌گیری هیئتی از سوپورها را داد.
در آن زمان این هیئت به رسمیت شناخته شد. او سوپور‌های شمیران را دور هم جمع می‌کرد تا در این گوشه باغ در دزاشیب، عزاداری محرم‌شان را به‌جا بیاورند. هنوز برخی وسایل اولیه مورد استفاده قرار می‌گیرد، هرچند بخش‌هایی از آن بر اثر مرمت‌های چندباره تخریب شده است.
احمد مسجدجامعی، تهران‌شناس درباره رسم و رسوم این تکیه می‌گوید: «براساس رسم تکیه‌ها و دسته‌های عزاداری شمیران که در شب‌های محرم به دیدار هم می‌روند تکیه سوپورها با جمعیت اندکی از سوپورها یک شب برای دیدار و سر سلامتی به تکیه باشکوه و زیبای دزاشیب می‌رفتند و آنجا عزاداری می‌کردند.
تکیه ۲طبقه دزاشیب با معماری زیبا و قدمتش میزبان هیئت سوپورها بود. ظهر عاشورا هم هیئت سوپورها به تکیه‌های دیگر شمیران می‌رفتند و در کنار آن‌ها عزاداری می‌کردند.
خوشبختانه هنوز در این تکیه همه چیز بوی گذشته را می‌دهد و شکل قدیمی و سنتی‌اش را کمابیش حفظ کرده در قالب مسجد کوچکی. تابلو‌های چندین ده ساله و بیرق‌ها و پرچم‌ها و پشتی‌های سنتی‌اش هنوز در این مسجد وجود دارد. آن نمازخانه حالا شده مسجدی به نام مسجد حاج شیخ علی.»
او در ادامه روایت خود که در شماره ۹۱ همشهری داستان منتشر شده است، گفته: «حالا اتفاق جالبی که این میان می‌افتاده دید و بازدید دو تکیه از هم بوده. رسم است که تکیه‌ها برای سرسلامتی به دیدار هم می‌روند، اما اینکه تکیۀ سوپورها می‌رفته‌اند تکیۀ اعیانی دزاشیب، دزاشیبی‌ها هم می‌آمده‌اند بازدید پس می‌داده‌اند مصداق بارز این شعر طبیب اصفهانی است که: بنازم به بزم محبت که آنجا/ گدایی به شاهی مقابل نشیند.»
تکیه شوفرها در میدان قزوین
یکی دیگر از تکیه‌های قدیمی تهران تکیه شوفرها در میدان قزوین است. حدود ۷۷ سال شوفر‌های خط تهران–کرج تصمیم گرفتند، تکیه‌ای را که زمانی برای دل خودشان به راه انداخته بودند در میدان قزوین همگانی کنند.
این تکیه در سال ۱۳۲۴ در گاراژ‌های مسافربری میدان قزوین تهران توسط شوفر‌هایی که مسافربری می‌کردند، در یک کوچه نه‌چندان پر رفت و آمد برپا شده بود، اما کمی بعد نسل سوم شوفرها این تکیه را در داخل گاراژ برپا کردند و آن را گسترش دادند. در این تکیه ۱۰ شب تعزیه برگزار می‌شود.
هر راننده‌ای که گذرش به این سمت‌ها می‌افتد، اجازه نمی‌دهد نام تکیه شوفرها به این راحتی‌ها از تاریخچه تکیه‌های پایتخت، حذف شود. نقاشی‌های قهوه خانه‌ای با ارزشی که بعد از ۷۰ سال بر دیوار‌های تکیه شوفرها باقی‌مانده، این تکیه را تبدیل به موزه آیینی مذهبی کرده است. تعمیرگاه‌های گاراژ اسلامی که محل برپایی تکیه شوفرهاست در دهه اول محرم به مدت ۱۳ شب تعطیل می‌شوند.
در گذشته هر محله تهران تکیه مربوط به خود را داشت که تکیه نفرآباد، ارگ، چاله‌حصار، هفت‌تن، عودلاجان، کرمانی‌ها، سرپولک، درخونگاه، عرب‌ها، حاج وکیل و سادات اخوی، دولت و تجریش از این جمله هستند.
اگر چه اغلب تکیه‌های تهران شاید حال و هوایشان همانی باشد که چنددهه پیش بود، اما شکل و شمایل آن‌ها خیلی حفظ نشده است. مرور حوادث تاریخی و البته جمعیت بالای عزاداران در این سال‌ها، چهره متفاوتی از تکیه‌ها را در مقایسه با گذشته نشان می‌دهد.
اجرای تعزیه در تکیه شوفرها
تکیه شوفرها در میدان قزوین
ارسال نظر