فرونشست زمین یکی از دلایل زلزله‌های پیاپی در ایران است + فیلم
یک کنشگر محیط زیست درباره زلزله‌های اخیر ایران گفت: فرونشست‌ها یکی می‌تواند یکی از عوامل زلزله‌های پیاپی در ایران باشد.
پریسا هاشمی: زلزله و پس زلزله‌هایی با قدرت بالای 4 ریشتر این روزها دست از سر ایران بر نمی‌دارد و به تدریج به امری عادتی می‌شود. ایران از اول آبان تاکنون بیش از 450 زلزله را تجربه کرده است. این زلزله‌ها در حالی جای جای تن ایران را می‌لرزاند که فرونشست‌ها و کاهش سفره‌های زیرزمینی هم گریبان تمام استان‌های ایران را گرفته است. محمد درویش، کنشگر محیط‌زیست در گفت‌وگو با خبرنگار آیند در پاسخ به این سوال که می‌توان علت زمین لرزه‌های اخیر را در فرونشست‌ها جست‌و جو کرد؟ تاکید کرد: یکی از مولفه‌های زمین‌لرزه استخراج معادن نفت و پدیده فرونشست‌هاست. علت ایجاد فرونشست نیز افت سطح آب‌های زیرزمینی است. همچنین پدیده فرونشست سبب می‌شود که زمین لرزه‌های کوچک تبعات بزرگ‌تری در پی داشته باشند.
او در ادامه افزود: البته مناطق زلزله‌زده باید در دست بررسی سازمان زمین شناسی قرار بگیرد، طبق تحقیقات انجام شده توسط سازمان زمین‌شناسی می‌توان علل زمین لرزه را در مولفه‌های فرونشست زمین، افت سطح آب زیرزمینی یا برداشت‌های شدید مواد نفتی جست‌وجوکرد.
محمد درویش در پاسخ به این سوال که ممکن است زمین لرزه استان هرمزگان به علت فرونشست زمین یا برداشت‌های نفتی باشد؟ گفت: موسسه لرزه‌نگاری، علوم فیزیکی تهران و سازمان زمین‌شناسی باید با فرستادن کارشناسان خود به محل وقوع زمین لرزه، نوع زمین لرزه را بررسی کرده و سطحی یا عمیق بودن آن را مشخص کنند.
این کنشگر محیط‌زیست افزود: فرآیند و تاثیرات برداشت آب و نشست زمین حداکثر 200 تا 300 متر است. اگر عمق زلزله 15 کیلومتر برآورد شود، مشخصا زمین‌لرزه با این عمق به پدیده فرونشست مرتبط نمی‌شود.
زلزله آذر 1396 غرب تهران، در مجاورت پهنه فرونشست زمین رخ داد
مهدی زارع، عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز در گفت‌وگو با خبرنگار آیند تاکید کرد: زمین لرزه‌ها می‌توانند با تغییر در میزان تنش بر روی گسل ایجاد یا مهار شوند. بزرگ‌ترین متغیر آب و هوایی که می‌تواند بارهای تنش گسل را تغییر دهد، آب‌های سطحی به شکل باران و برف است. مطالعات متعددی چنین همبستگی‌هایی را تایید کرده‌اند.
او افزود: به‌طور معمول، جایی که ما شاهد این نوع همبستگی‌ها بوده‌ایم، خرد لرزه‌خیزی مشهود است، ریتم رخداد زمین‌لرزه‌های کوچک با بزرگای کمتر از صفر، بسیار کوچکتر از آنچه انسان می‌تواند احساس کند تا بزرگای حدود 1.5 فزونی می‌گیرند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با بیان این که بین میزان خرد لرزه‌خیزی در هیمالیا و فصل بارندگی موسمی سالانه ارتباط وجود دارد، گفت: در طول ماه‌های تابستان، در دشت هند و گنگتیک، که مناطق شمالی شبه قاره هند را در بر می‌گیرد، بارشهای زیادی رخ می‌دهد. این موضوع باعث افزایش بارهای تنش بر روی پوسته زمین در آنجا و کاهش سطح خرد لرزه‌ها در هیمالیا در مجاورت آن ناحیه می‌شود. در طول فصل خشک زمستان، هنگامی که وزن کمتری روی پوسته زمین در دشت وجود دارد، خرد زمین‌لرزها در هیمالیا به اوج خود می‌رسد. استنباط چنین مواردی در مورد زلزله‌های بزرگتر بسیار دشوارتر می‌شود. مشاهده شده که تغییرات نسبتا کوچک استرس به دلیل تغییرات اقلیمی می‌تواند بر خرد لرزه خیزی اثر بگذارد. بسیاری از شکستگی‌های کوچک در پوسته زمین ناپایدار هستند. جزر و مد می‌تواند باعث لرزش ضعیف زمین شود . باید دانش ما در مورد ریز لرزه خیزی بیشتر شود تا آن را برای بررسی احتمال رخداد و تحریک وقوع زلزله بزرگ به کار بریم.
مهدی زارع تاکید کرد: محل‌هایی که در دشت‌ها با بحران تخلیه آب زیر زمینی روبروست و بعضا در محدوده‌های کارستی قرار دارند، مهم‌ترین محل‌های وجود گسل‌های فعال، در مرز بین کوه و دشت و بیشترین نواحی کاندیدای فرونشست‌های بعدی هستند. در 7دهه گذشته با پدیده گرم‌شدن ایران درحد ٢,٥ تا ٣ درجه مواجه شده‌ایم که بیشتر این گرم‌شدن به 30سال اخیر مربوط است. بیشتر خشکسالی‌ها هم مربوط به حدود 30سال اخیر است. از مهم‌ترین نتایج و پیامدهای گرم‌شدن زمین و تغییر اقلیم در منطقه ما (ایران و کشورهای خاورمیانه و شرق مدیترانه) خشکسالی، از بین رفتن دریاچه‌های داخلی (مانند دریاچه ارومیه و مهارلو) و کمبود آب (در بسیاری از مناطق تنش آبی، و البته امروزه بحران) است.
او افزود: ارزیابی میانگین بارش در سال ١٣٤٢ تا 1400 نشان می‌دهد که میانگین بارش در ایران در این مدت، حدود نیم‌‌میلیمتر در سال کاهش یافته و بارش دهه گذشته حدود 10 درصد کمتر از متوسط 50 سال قبلی خود در ایران رخ داده است. اکنون بررسی می‌کنیم که در نواحی لرزه‌خیزی مانند تهران و مشهد چگونه از بین رفتن آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین می‌تواند منجر به رخداد زلزله‌ای بزرگ در راستای گسلی فعال شود. آنچه تا کنون مشخص شده آن است که در اثر تخلیه آب‌های زیرزمین و تخلیه آبخوان، استرس از بالاترین بخش گسلی که از این آبخوان می‌گذرد، حذف می‌شود. اگر همان گسل در مرحله آمادگی برای گسیختگی برای وقوع یک زلزله باشد، همین کاهش استرس می‌تواند به چکانش گسلش و وقوع زلزله منجر شود.
او افزود: به نظر می‌رسد که رخداد زلزله 29آذر 1396 در ملارد در غرب تهران، در مجاورت پهنه فرونشست زمین در دشت شهریار، در پی چنین فرآیندی رخ داده باشد. چنانچه همین فرآیند برای مناطقی که قفل شدگی گسل‌ها برای سده‌های برقرار بوده مانند مشهد و نیشابور می‌تواند به پایان یافتن عدم لرزه‌ای بیش از ٦٠٠ ساله در این منطقه بینجامد.
مهدی زارع در پایان گفت: این مسأله و تغییرات تنش در دشت‌هایی که با از بین رفتن بیشترین منابع آب مواجه بوده‌اند، احتمال تحریک رخداد زمین‌لرزه‌های مهم در اثر نخلیه سفره‌های آب زیر زمینی به‌ویژه در ایالت کالیفرنیای آمریکا و ایران، اسپانیا و فلسطین توسط پژوهشگران در حال بررسی است.
ارسال نظر