یک دژ نظامی که به مکان گردشگری تبدیل شد

قلعه رودخان الان پیر شده، ولی روزی در جوانی برای خودش دژ مستحکمی بود؛ حالا دیگر از سر و روی قلعه پیچک‌های سبز بالا رفته و با همه خاطرات ریز و درشتش، زیر نوازش پیچک‌ها آرام گرفته است. 

قلعه رودخان گیلان یا همان قلعه رودخان فومن، یکی از مستحکم‌ترین دژ‌های ایران در دل جنگل است که در طول تاریخ، هیچ دشمنی نتوانسته رنگ داخل دیوار‌ها را ببیند؛ این دژ یک قلعه سنگی با برج و بارو‌هایی است که سر به فلک کشیده‌اند، درست روی قله کوه که حالا بعد از صد‌ها سال بازنشسته شده و جز شگفتی چیزی برای بازدیدکنندگان باقی نگذاشته است.

قلعه رودخان، بزرگ‌ترین قلعه آجری ایران است که در بالاترین نقطه کوه، در میان جنگل‌های سرسبز و انبوه روستای رودخان قرار گرفته است و برای رسیدن به آن باید از هزاران پله در دل کوه بالا بروید. این قلعه در چنان موقعیت دنج و دور از دسترسی واقع شده است که برای بازدید از آن باید  هزارپله معروف طی کرد.

عظمت این قلعه شگفت‌انگیز به حدی است که مرحوم دکتر ستوده، ایران‌شناس و پژوهشگر برجسته ایرانی آن را به «شهری آباد» تشبیه کرده است. این بنای تاریخی که در ساخت آن فقط از سنگ، آجر و چوب استفاده شده است، نمونه‌ای بی‌نظیر از معماری سنتی منطقه با ساختار دفاعی خاص است که در سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.

 قلعه رودخان فومن قلعه‌ای است که کنار رودخانه قرار گرفته و همین موضوع منشا اصلی نام‌گذاری این بنای تاریخی است. این دژ عظیم در گذشته با نام‌هایی مثل دژ رودگان یا روگان شناخته می‌شد که به معنی دژی در کنار رودخانه بود، اما بعد‌ها به نام قلعه رودخان، یعنی قلعه‌ای که در نزدیکی رودخانه قرار دارد، تغییر پیدا کرد. این قلعه در زبان گیلکی به اسم «رودخان قلعه» و در زبان تالشی به اسم «قله روخون» معروف است، پس اگر از بومی‌های منطقه این اسم‌ها را شنیدید تعجب نکنید.

بازدید از قلعه رودخان فومن به عنوان یکی از جا‌های دیدنی گیلان نیاز به زمان، صبر و حوصله دارد. این بنای تاریخی عظیم از دو بخش اصلی ارگ و قورخانه تشکیل شده است که در گذشته هرکدام از این دو، ساختار و کاربرد متفاوتی داشتند. ارگ، محل استقرار شاه بود و قورخانه محل فعالیت‌های نظامی.

ورودی شما را به سمت یک راهرو با سکو‌هایی در دو طرف هدایت می‌کند که در گذشته محلی برای استراحت بوده است. از راهرو که بگذرید وارد محوطه قلعه خواهید شد و با چند پله سنگی به بخش‌های مختلف قلعه راه پیدا می‌کنید.

ارگ (شاه‌نشین)

ارگ یا بخش شاه‌نشین قلعه رودخان فومن در واقع مهم‌ترین بخش این بنا محسوب می‌شده که در قسمت غربی قرار گرفته و با آجر ساخته شده است. این بخش محل استقرار حاکم بوده که در بالاترین نقطه قلعه ساخته شده است و حدود ۲۰۰ متر از ورودی اصلی قلعه فاصله دارد.