کارمندان در زمان قاجار چقدر حقوق می‌گرفتند؟

یکی از نکات جالب توجهی که در این سند به چشم می‌خورد، اختلاف دوازده برابری میان بالاترین و پایین‌ترین حقوق ثبت شده است. بالاترین حقوق در این سند مربوط به رئیس ادارۀ محاسبات است که ۲۲۱ تومان (۲۲۱۰ قران) دریافتی ماهانه‌اش بوده و پایین‌ترین حقوق نیز به مستخدمین و سرایدار‌ها مربوط است که ماهیانه ۱۰ تومان دریافت می‌کرده‌اند. حقوق کارمندان میان‌رتبه مثل منشی‌ها، مترجم‌ها یا افراد نظامی اعم از سواره نظام یا پیاده‌نظام نیز حدودا بین ۶۰ تا ۷۰ تومان بوده است.

اما برای درک بهتر اینکه این میزان حقوق واقعا در زمان خودش کم بوده است یا زیاد، باید به اسناد دیگر مربوط به آن دوران (مثل مبایعه‌نامه‌ها یا عقدنامه‌ها) رجوع کنیم که قیمت برخی اقلام در آن‌ها ثبت شده است.

برای مثال در یک عقدنامۀ مربوط به سال ۱۳۳۷ قمری (۱۲۹۷ شمسی) قیمت یک باب خانۀ روستایی مبلغ ۳۰ تومان ذکر شده؛ در همین سند قیمت هر راس گوسفند ۱ تومان و قیمت هر مثقال طلا نیز معادل ۱ تومان قید شده است. البته بر طبق اسناد دیگر، قیمت خانه‌های بزرگ و اعیانی در شهر‌های بزرگ مثل شیراز و تهران در همان زمان به ۶۰۰ تومان هم می‌رسیده است. اما با این وجود باز هم به نظر می‌رسد میانگین دریافتی کارمندان وزارت جنگ در زمان خودش بسیار قابل توجه بوده است.

اما برای درک بهتر اینکه این میزان حقوق واقعا در زمان خودش کم بوده است یا زیاد، باید به اسناد دیگر مربوط به آن دوران (مثل مبایعه‌نامه‌ها یا عقدنامه‌ها) رجوع کنیم که قیمت برخی اقلام در آن‌ها ثبت شده است.