ایران؛ شاگرد اول افزایش مصرف/دانمارک شصت درصد برق مصرفی اش از توربین است

زمستان سخت امسال و ناترازی که چند هفته ای کشور را درگیر خود کرد، زنگ خطری جدی برای وضعیت مصرف انرژی در ایران بود که بخصوص در حوزه گاز تا چه حد دچار بی توجهی در مصرف، فقدان توجه بهینه سازی و انرژی‌های تجدید پذیر و فرسودگی و هدررفت هستیم. با توجه به موضوع فوق گفتگو کردیم با دکتر سیدهاشم اورعی، استاد تمام دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران و از فعالان علمی انرژی های تجدید پذیر که در ادامه مشروح آنرا می خوانیم:

هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن های علمی انرژی ایران و استاد دانشگاه صنعتی شریف، در آغاز درباره میزان شدت مصرف بالا انرژی در ایران و لزوم بهینه سازی مصرف به نفت خبر گفت:

به هر حال حداقل حسن ناترازی انرژی در زمستان امسال این بود که همه متوجه شدند ما در بخش انرژی درگیر بحران هستیم، ما در چند دهه اخیر تمام توجه را به سمت تولید برده ایم ولی در بخش مصرف و بهینه‌سازی هیچ توجهی نداشته ایم و نتیجه این شده است که در جهان آماری هست که در بیست سال اخیر یعنی از ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹ میلادی شدت مصرف انرژی را در ۱۷۰ کشور جهان بررسی کرده اند،شدت مصرف انرژی البته با سرانه مصرف فرق می کند،شدت مصرف آن است که ما برای تولید یک دلار در تولید ناخالص ملی چقدر انرژی مصرف می کنیم و شدت مصرف معیار درست است.وقتی این مسئله را بررسی کردند متوسط در جهان ۲۴ درصد در شدت مصرف پایین آمده است یعنی جهان در مصرف انرژی توجه کافی داشته است و انتظار می رود در چند دهه پیش رو ادامه پیدا کند.در این ۱۷۰ کشور فقط ۶ کشور هستند که شدت مصرفشان یا کم نشده یا زیاد شده است و ما در این ۶ کشور شاگرد اول هستیم.در این دوره بیست ساله مصرف ایران ۴۲.۵ درصد افزایش پیدا کرده است و ما برای تولید یک کالا ۴۲ درصد بیشتر انرژی مصرف می کنیم. من معتقدم که حتما ما باید به بخش مصرف توجه کنیم و با استفاده از فناوری روز شدت مصرف را کم کنیم.

وی در ادامه نسبت به عملکرد مدیریتی نادرست در زمینه انرژی در ایران افزود:آنچه در ایران به آن مدیریت مصرف می گوییم اسم آن در جهان مدیریت مصرف نیست. وقتی در ایران برق کم می آیند و می‌گویند مدیریت مصرف می‌کنیم یعنی قطع برق در تابستان و قطع گاز در زمستان در حالیکه اسم این کار مدیریت مصرف نیست،آسان ترین کار است که برق مولد را قطع می کنند و اقتصاد کشور نیز از رشد اقتصادی برخوردار نمی شود؛ لذا من معتقدم در بخش مصرف و پایین آوردن شدت مصرف باید فعالیت کنیم و از تکنولوژی‌های روز جهان نیز استفاده کنیم.

این استاد دانشگاه سپس درباره فقدان تنوع سبد انرژی در ایران اشاره کرد:همانطور که بدرستی گفتید مشکل ما سبد انرژی است.ما به شدت وابسته به گاز هستیم و تقریبا یک سوم گاز مصرفی کشور به نیروگاه ها می رود و در نتیجه وقتی گاز کم می آید گاز بخش خانگی را قطع نمی کنیم و نیروگاه ها نیز توان فعالیت کافی ندارند.در این نقطه مانند تمام کشور های پیشرفته نگاه به انرژی تجدید پذیر است.انرژی که وابستگی به انرژی فسیلی ندارد!با این وجود قطعا برای بالا بردن تنوع و امنیت انرژی باید سهم قابل توجهی برای انرژی های تجدید پذیر در نظر بگیریم.منظور از انرژی تجدید پذیر عموما بادی و خورشیدی است که این کار را نکرده ایم.البته بیست سال است که حرف آنرا می زنیم اما به تعبیر من این انرژی تجدید پذیر بازی است و چیزی از آن در نیامده است و بعد از بیست سال سهم انرژی تجدید پذیر از کل برق کشور به یک درصد هم نمی رسد.در اینجا بحث سرمایه گذاری مطرح می شود البته من موافق سرمایه گذاری دولت در زمینه برق نیستم اما شرایط را باید فراهم کند و با امنیت اقتصادی بخش خصوصی سرمایه گذاری کند.ما در باد و خورشید ظرفیت های قابل توجهی داریم ولی متاسفانه کسی به دنبال آن نمی رود.ویژگی های انرژی بادی این است که دراز مدت است و سرمایه گذاری زیاد و اطمینان می خواهد.

هاشم اورعی در پایان درباره تجربه کشورهای پیشرفته در زمینه استفاده از انرژی های تجدید پذیر گفت:امروز کشور دانمارک شصت درصد از کل برق مصرفی اش را از توربین ها می گیرد.آلمان نیز با چهار هزار و سیصد میلیارد دلار تولید ناخالص، ۱۹درصد از برق مصرفی اش را از نیروگاه خورشیدی می گیرد.در سال ۲۰۲۲ برای اولین بار در طول تاریخ در اتحادیه اروپا سهم برق تولیدی توسط باید و خورشیدی ۲۲ درصد بوده است در صورتیکه سهم گاز ۲۰ درصد بوده است یعنی بادی و خورشیدی از گاز جلو زده اند،ما این مولفه ها را ندیده می گیریم و کماکان به دنبال این هستیم که نیروگاه فسیلی بزنیم و از ۵سال قبل دیده ایم که آب و گاز نداریم.

۱۲درصد از کل ظرفیت نیروگاهی ما آبی است و قاعدتا این ها باید حدود ۱۲درصد از برق کشور را بدهند اما بخاطر کمبود آب در سال گذشته فقط ۴درصد از برق تولیدیمان توسط نیروگاه آبی بوده است.لذا بی توجهی به بخش انرژی تجدید پذیر و بی توجهی به استفاده از فناوری در بالا بردن راندمان مصرف انرژی و بهینه سازی مصرف ما را به کوچه بن بست امروز رسانده است و شاهد ناترازی فزاینده هستیم.هر سال نیز فاصله بین تقاضا برای برق و گاز نسبت به تولید بیشتر می شود.